![](https://www.petenpaul.com/wp-content/uploads/2021/12/gas-canister.jpg)
เรื่องของ แก็สกระป๋องสำหรับเดินป่า
สำหรับนักเดินป่าแล้ว ไม่ต้องสงสัยเลยว่าแก็สเป็นเชื้อเพลิงที่ใช้กันมากที่สุด ด้วยเพราะเชื้อเพลิงหาง่าย ให้ค่าความร้อนที่สูง ไม่ต้องบำรุงรักษาเตามาก ใช้งานง่าย และก็มีความปลอดภัยในการใช้งานสูง
หลักๆแล้ว แก็สกระป๋องจะมีอยู่ราว 4 ประเภท ตามลักษณะการเชื่อมต่อกับแก็ส คือ แบบ Aerosol , แบบเจาะ (Piece) , แบบคลิป (Clip) และแบบเกลียว (Screw)
แบบที่นิยมใช้กันในบ้านเราจะมีอยู่ 2 แบบ ก็คือ แบบ Aerosol กับแบบ เกลียว
ถึงแม้จะเป็นแบบที่ใช้กันทั่วไป ก็มักจะมีความเข้าใจผิดเกี่ยวกับแก็สกระป๋องอยู่หลายอย่าง เช่น แก็สขนาด 230 กรัม คือทั้งกระป๋องหนัก 230 กรัม ซึ่งจริงๆไม่ใช่ครับ นั่นคือน้ำหนักเฉพาะแก็สยังไม่รวมกระป๋อง ถ้ารวมกระป๋องก็จะหนักราว 380 กรัม
แก็สแบบซาลาเปาสามารถใช้ได้นานกว่าแก็สแบบกระป๋องยาว ก็เป็นอีกความเข้าใจหนึ่งที่ผิด ซึ่งวันนี้เราจะเอาเรื่องนี้มาคุยกัน ว่า แก็สกระป๋องยาว กับแก็สซาลาเปา นี่มันเหมือนหรือต่างกันยังไงครับ ?
แก็สกระป๋องยาว VS แก็สซาลาเปา
แก็สกระป๋องยาว
กระป๋องแบบ Aerosol นั้นจะเรียกชื่อว่าเป็นแบบ MSF-1a หรือ A4 บ้านเรามักจะเรียกว่าเป็นแก็สกระป๋องยาว หัวต่อแก็สจะเรียกว่าเป็นแบบ bayonet-type ที่หัวต่อยื่นออกมา แก็สภายในจะเป็นแก็สบิวเทนทั้งหมด 100% โดยแก็สจะถูกอัดทำให้เป็นของเหลว ปกติจะมีขนาดน้ำหนักแก็ส 227 กรัม กระป๋องแก็สแบบเปล่าๆ จะหนักราว 103 กรัม มักจะใช้กันทั่วไปในการทำอาหารตามบ้าน ตามร้านอาหาร
![](https://www.petenpaul.com/wp-content/uploads/2021/12/untitled-1_7.jpg)
![](https://www.petenpaul.com/wp-content/uploads/2021/12/MKO-GAS4B_TOP_700x700.jpg)
แก็สกระป๋องยาว และหัวต่อแบบ bayonet
แก็สซาลาเปา
กระป๋องแบบเกลียว (screw thread Canister) หรือที่เรียกกันติดปากว่า “แก็สซาลาเปา” (ไม่รู้ใครเป็นคนคิดคำนี้ขึ้นมาคนแรกนะครับ เรียกได้น่ารักดี ) ที่เรียกว่าแบบเกลียวเพราะว่าตรงหัวต่อจะเป็นเกลียวหมุน กระป๋องแบบนี้มักจะบรรจุแก็สผสม มากกว่าที่จะเป็นบิวเทนล้วนเหมือนแก็สกระป๋องยาว (แต่ก็มีหลายเจ้าที่ใช้เป็นบิวเทนล้วนนะครับ) ภายในอัดเป็นของเหลวอยู่ในกระป๋องเหมือนกับแก็สกระป๋องยาว แก็สซาลาเปามักจะใช้กับพวกเดินป่า แค้มปิ้ง
ปกติจะมี 3 ขนาด คือ 110 กรัม , 230 กรัม และ 450 กรัม พวกนี้คือน้ำหนักเฉพาะแก็สนะครับ ยกตัวอย่าง กระป๋องแก็สขนาด 230 กรัม จะเป็นน้ำหนักแก็ส 230 กรัม และเป็นน้ำหนักกระป๋องแบบเปล่าๆ อีก 150 กรัม รวมทั้งกระป๋องก็จะหนัก 380 กรัม
![](https://www.petenpaul.com/wp-content/uploads/2021/12/MSR_IsoPro_2_-1.jpg)
![](https://www.petenpaul.com/wp-content/uploads/2021/12/1483537-1024x768.jpeg)
แก็สซาลาเปาขนาดต่างๆ และ หัวต่อแบบเกลียว screw thread
เนื่องจากเรียกจนติดปากไปแล้ว เพื่อความง่าย ยังไงต่อไปจะเรียกว่าแก็สกระป๋องยาว กับ แก็สซาลาเปาละกันนะครับ
เชื้อเพลิงในกระป๋องแต่ละแบบ
กระป๋องแบบยาว นั้นมักจะบรรจุแก็สบิวเทนทั้งหมด ส่วนแก็สซาลาเปานั้น ที่ขายกันในต่างประเทศมักจะเป็นเชื้อเพลิงผสม เช่น iso-butane กับ propane เป็นหลัก แต่ก็มีแบบที่ใช้เป็นบิวเทนล้วนเหมือนกัน … แล้วทำไมต้องเป็นอย่างนั้นละ ?
สาเหตุที่ต้องมีการผสมแก็สประเภทอื่นเข้าด้วยกันนั้นก็เพราะ ถ้าเป็นบิวเทนล้วนๆ อย่างเดียวนั้น เวลาใช้ในสภาพอากาศที่เย็นมากๆ แล้ว บิวเทนที่ถูกอัดเป็นของเหลวในกระป๋องจะกลายสภาพเป็นแก็สไม่ได้ เพราะ บิวเทนจะเดือดที่ -1 ° C ที่ระดับน้ำทะเล ถ้าอุณหภูมิต่ำกว่านั้น ก็จะกลายสภาพแก็สไม่ได้ เมื่อเป็นแก็สไม่ได้ เตาแก็สก็จะไม่มีเชื้อเพลิง หรือก็คือจุดไม่ติดนั่นเองครับ
แล้วถ้าจะใช้ที่สภาพอากาศเย็นจัดละต้องทำยังไง … เพราะนักเดินป่า ก็ต้องไปจุดเตาอยู่บนภูเขาหิมะเย็นๆบ้างละ … คำตอบก็คือต้องหาแก็สที่มีจุดเดือดต่ำมากๆมาใช้แทนหรือผสมเข้าไปครับครับ เช่น iso-butane มีจุดเดือดอยู่ที่ -11.7 °C หรือ โพรเพนนั้นจะมีจุดเดือดอยู่ที่ – 42° C ที่ระดับน้ำทะเล ถ้าอุณหภูมิข้างนอกไม่ต่ำกว่า -42 ° C ก็ยังกลายสภาพเป็นแก็สได้อยู่ หรือ พูดง่ายๆ อากาศเย็นมากๆ ก็ยังจุดเตาได้อยู่นั่นเอง
ด้วยเหตุนี้เชื้อเพลิงแก็สสำหรับใช้ในการแค้มปิ้งในสภาพอากาศเย็นก็จะเป็นแก็สผสมครับ ลองสังเกตุดูที่กระป๋องแก็สดูก็ได้ จะบอกว่าบรรจุแก็สอะไรข้างใน
นอกจากนั้น แก็สผสมนั้นจะมีแรงดันมากกว่าทำให้แก็สซาลาเปานั้นจะมีความแข็งแรงของกระป๋องและหัวต่อมากกว่า แก็สกระป๋องยาวด้วย
ทำไมราคามันถึงต่างกันเยอะ ?
ถ้าเช่นนี้แล้วสิ่งสำคัญคือแก็สภายในมากกว่า กระป่องนะสิ
แก็สซาลาเปาขนาด 230 กรัม ราคาตลาดราว 120-150 บาท (แล้วแต่ส่วนผสมแก็สนะครับ ถ้าบิวเทนล้วนก็ถูกหน่อย) แต่ถ้าแก็สกระป๋องยาว ราคา กระป๋องละ 30-40 บาท … ถ้ามันเป็นแก็สขนาดเท่ากัน แล้วทำไม ราคามันต่างกันขนาดนั้น สาเหตุที่ราคาต่างกันนั้นมาจาก
![](https://www.petenpaul.com/wp-content/uploads/2021/12/canister-costs2-1024x768-1.jpg)
รูปนี้แสดงราคาต่อหน่วยเปรียบเทียบการใช้แก็สซาลเปา กับ แก็สกระป๋องยาว
1) แก็สกระป๋องยาวนั้น มีต้นทุนการผลิตที่ต่ำกว่า เพราะข้างในอัดความดัน (2ชั้นบรรยากาศ)น้อยกว่าแบบซาลาเปา เพราะแก็สโพรเพนมีจุดเดือดต่ำ ทำให้ทั้งกระป๋องซาลาเปาและวาล์วเชื่อมต่อต้องแข็งแรงกว่าเพื่อทนแรงดันที่มากกว่า (4ชั้นบรรยากาศ) ด้ว
2) แก็สกระป๋องยาวนั้นใช้กันแพร่หลายมาก โดยเฉพาะในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เมื่อมีความต้องการมาก จำนวนผลิตก็มากตาม ยิ่งผลิตมากต้นทุนการผลิตก็ยิ่งต่ำลง ในขณะที่แก็สซาลาเปานั้นมีปริมาณการผลิตที่น้อยกว่า เพราะส่วนใหญ่ใช้กับพวกนักเดินป่า ปีนเขา แค้มปิ้งกันเป็นหลัก
3) แก็สกระป๋องยาว นั้นเป็นของใช้ทั่วไป ขายกันทีเป็นแพ็คหลายกระป๋อง จึงราคาถูกในขณะที่แก็สซาลาเปานั้นเป็นสินค้าเฉพาะกลุ่ม ยิ่งพวกที่ตีแบนด์เฉพาะให้เป็นสินค้าพรีเมี่ยม ราคาจึงสูงกว่า นี่ยังไม่นับกระป๋องลายสวยๆ ที่นักเดินป่าบางท่านซื้อเป็นของสะสมอีกนะครับ ลายหายากราคาก็จะแพงขึ้นไปอีก
4 แก็สกระป๋องยาวมีช่องทางการจัดจำหน่ายกว้างกว่า หาได้ทั่วไปตามซุปเปอร์มาร์เก็ต มีหลายแบรนด์การแข่งขันจึงสูง ราคาต่อหน่วยต่ำ เน้นขายปริมาณมาก ในขณะที่แก็สซาลาเปานั้นขายเฉพาะร้านเดินป่า จำนวนไม่มาก จึงมีราคาแพงกว่า
ที่กล่าวมาข้างต้น ก็เป็นสาเหตุว่าทำไมแก็สกระป๋องยาว ถึงราคาถูกกว่าแก็สซาลาเปามากนั่นเอง
แก็สกระป๋องยาวใช้ในที่อากาศเย็นได้ไหม ?
แก็สกระป๋องยาวสามารถใช้ในที่อากาศเย็นมากได้ไหม … คำตอบคือได้ แต่ได้แบบมีข้อจำกัดนะ
![](https://www.petenpaul.com/wp-content/uploads/2021/12/butane-at-altitude.jpg)
สาหตุเพราะจุดเดือดของแก็สมันเปลี่ยนแปลงไปตามความกดอากาศด้วย ยิ่งเราไปใช้บนภูเขาสูงจุดเดือดของแก็สก็จะต่ำลงด้วย ลองดูภาพประกอบ ในรูปจะเห็นว่ายิ่งความสูงมากๆ แก็สกระป๋องยาวก็สามารถที่จะใช้งานได้ที่อุณหภูมิต่ำลงเรื่อยๆ และถ้าเราเก็บแก็สในที่อุ่นๆไว้ก่อนเช่นในกระเป๋าหรือห่อด้วยเสื้อแจ็คเก็ตไว้ก่อนใช้ ก็จะช่วยให้ใช้งานได้ที่อุณหภูมิต่ำลงไปอีก
หัวแปลงสำหรับใช้แก็สกระป๋องยาว
เตาแก็สสำหรับแค้มปิ้ง เดินป่า แบบพกพานั้น มักจะออกแบบมาใช้กับแก็สซาลาเปา แต่ถ้าหากเราอยากจะเอาไปใช้กับแก็สกระป๋องยาวที่ราคาถูกกว่าหลายเท่าได้นั้นก็สามารถทำได้เช่นกัน โดยการใช้หัวแปลง ก็จะทำให้เราสามารถใช้แก็สกระป๋องยาวที่ราคาถูกกว่ากับเตาสำหรับแก็สซาลาเปาได้
![](https://www.petenpaul.com/wp-content/uploads/2021/12/Camping-Stove-Adaptor-Camp-Propane-Tank-Connecter-Auto-Off-Gas-Cartridge-Split-Type-Butane-Gas-Stove.jpg)
ภาพแสดงหัวแปลงสำหรับเปลี่ยนแก็สกระป๋องยาวให้เป็นแบบเกลียวเหมือนกระป๋องซาลาเปาได้
บทสรุป
ตัวผู้เขียนเองก็เป็นคนนึงที่เข้าใจผิดมานานว่า ปริมาณแก็สกระป๋องยาวจะน้อยกว่ากระป๋องซาลาเปา เนื่องจากกระป๋องซาลาเปาอัดแรงดันสูงกว่า แต่จากข้อมูลที่นำเสนอไปข้างต้น ชี้ให้เห็นว่า
แก็สกระป๋องยาวกับซาลาเปา ต่างกันตรงความแข็งแรงของกระป๋องที่แบบซาลาเปาออกแบบให้รับแรงดันของแก็สได้มากกว่าเพื่อรองรับแก็สผสมสำหรับใช้ในสภาพอากาศที่หนาวเย็น และ หากไม่ได้เอาไปใช้ที่อุณหภูมิต่ำกว่าประมาณ 0 องศา (ที่ระดับน้ำทะเล) แล้ว แก็สกระป๋องยาวที่ใช้บิวเทนล้วน จะมีต้นทุนที่ถูกที่สุดครับ
หวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะเป็นประโยชน์กับนักเดินป่าทุกท่าน
พีท